Dương Quốc Việt
Hồi học lớp 4, chúng tôi dường như đã có môn lịch sử, nói đúng ra, thì chúng tôi học những bài tập đọc lịch sử. Điều đáng kể ở đây, là thầy dạy sử của lớp chúng tôi, trong phần kiểm tra miệng bài cũ, ông yêu cầu gọi đến tên ai, thì người đó, chỉ việc đứng ngay tại chỗ, đọc một mạch bài lịch sử vừa học lần trước, nếu không thuộc, thì bị ông phạt rất nặng. Vì thế mà có nhiều bài đến bây giờ tôi vẫn có thể đọc thuộc.
Tôi thuộc loại học trò thích học môn lịch sử, nhưng quả thật, không ít những phần lịch sử cận hiện đại, hay hiện đại, nhất là về các phong trào bãi công, bãi khóa, biểu tình, cũng như vắng bóng những cá nhân, hay vai trò cá nhân, tôi thường không thích học. Có lẽ do ảnh hưởng của các tiểu thuyết lịch sử chăng, mà ngày đó, tôi ao ước được học lịch sử, thông qua những nhân vật!?
Vào kỳ 2 của năm học lớp 9, tức là nửa đầu năm 1970, trong số những bài kiểm tra viếttôi bị một điểm 4 với hệ số 2, do không thuộc bài. Nguy cơ vì điểm 4 này, sẽ kéo tổng kết môn sử xuống thấp, ảnh hưởng đến kết quả toàn diện, khiến tôi thêm quyết tâm học để bù đắp. Thế rồi không chỉ đọc, tôi đã thay đổi phương pháp, cần phải viết luận cho những câu hỏi tổng hợp, trong đó có một câu mà tôi ưa thích nhất, rằng: "Hãy cho biết vì sao người ta nói chủ nghĩa Phát xít, là thứ chủ nghĩa tối phản động?" Thôi thì tôi sử dụng tất cả vốn liếng có được, để viết, không chỉ trong bài học, mà cả tư liệu bên ngoài, cho câu hỏi này.
Thế rồi kỳ thi chất lượng cuối năm, tháng 5-1970, môn lịch sử được ra hai câu, trong đó có câu tôi vừa nhắc ở trên. Trong suốt buổi thi tôi chỉ viết xong bài luận cho câu hỏi đó, thì vừa hết giờ, không còn thời gian cho câu hỏi thứ hai nữa. Buồn bã, vì như thế tôi mới chỉ làm được già nửa bài. Nhưng may thay, đến khi trả bài, thầy cho biết, vì đề quá dài, nên ty giáo dục đã quyết định bỏ câu 2, chỉ tính điểm cho câu đầu. Thế là tôi nhận được điểm 10, một điểm 10 hiếm hoi đối với môn sử thời đó.
Ngày nay, thấy trẻ học sử rất mỏi mệt, khiến tôi vẫn ao ước, như cái ao ước của thời học trò thuở trước. Rằng nên chăng dạy lịch sử thông qua các nhân vật? Và cũng nên chăng, ưu tiên cho việc viết những bài luận lịch sử với kiến thức tổng hợp, thay vì kiểm tra các sự kiện đơn lẻ, cũng như những bài học lịch sử-còn mang nặng đánh giá chủ quan, khuôn sáo.
Sau cùng rõ ràng để cho học sinh chán ghét môn lịch sử, cũng là một tội lỗi lớn, không thể bù đắp, bởi vì:
Những mảnh hồn trống trơn lịch sử
Thân lừa ai dắt có sao đâu!?
Hà Nội-28-5-2019
Thân lừa ai dắt có sao đâu!?
